Weronika Bielka, Agnieszka Przezak, Maria Salmanowicz, Bolesław Banach

Możliwości wykorzystania analogów glukagonopodobnego peptydu-1 w różnych jednostkach chorobowych
2021-02-24

Glukagonopodobny peptyd-1 (GLP-1) odgrywa kluczową rolę w regulacji metabolizmu węglowodanów. Nasila sekrecję insuliny zależną od glukozy, hamuje wydzielanie glukagonu oraz opóźnia opróżnianie żołądka, co w efekcie prowadzi do utrzymywania się niższych wartości glikemii. Działając ośrodkowo, GLP-1 zwiększa odczuwanie sytości, a zmniejsza apetyt, co przyczynia się do utrzymania prawidłowej masy ciała. Ponadto, działa ochronnie względem komórek β trzustki oraz serca. Powstała nowa grupa leków przeciwhiperglikemicznych wykorzystujących korzystne efekty glukagonopodobnego peptydu-1 – tak zwane analogi GLP-1. Zaliczamy do niej eksenatyd, liksysenatyd, liraglutyd, eksenatyd o przedłużonym uwalnianiu, albiglutyd, dulaglutyd oraz semaglutyd. Substancje te aktywują receptor GLP-1 w sposób przerywany lub ciągły. Charakteryzują się skutecznością w obniżaniu hemoglobiny glikowanej i glikemii na czczo, a także efektywnością w zakresie redukcji masy ciała, przy jednoczesnym niskim ryzyku hipoglikemii. Ostatnie doniesienia wskazują na potencjalne możliwości stosowania analogów GLP-1 w innych jednostkach chorobowych. Wykazano poprawę tolerancji glukozy w stanach przedcukrzycowych przy stosowaniu tych leków, a także ich wpływ na zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego oraz działanie nefroprotekcyjne. Stosowanie analogów GLP-1 przynosi korzystne efekty w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby (NAFLD) i niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniu wątroby (NASH). Leki te wykazują także skuteczność w redukcji masy ciała, a także pozytywnie modulują procesy poznawcze, co może zostać wykorzystane w terapii chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona. Niezbędne jest przeprowadzenie kolejnych badań nad tą grupą leków, natomiast aktualne doniesienia sugerują ich plejotropowe właściwości i możliwości wykorzystania w terapii wielu jednostek chorobowych, nie tylko tych związanych z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.

Słowa kluczowe: cukrzyca, glukagonopodobny peptyd-1, analogi GLP-1, metabolizm glukozy, otyłość, stany przedcukrzycowe, choroby neurodegeneracyjne, ryzyko sercowo-naczyniowe, choroby wątroby.

Possibilities of using analogues of glucagon-like peptide-1 in various disease entities

Glucagon-like peptide-1 (GLP-1) plays an essential role in regulation of metabolism of carbohydrates. It enhances a glucose-dependent insulin secretion, inhibits secretion of glucagon, as well as delays gastric emptying. These functions lead to maintain lower glucose level. Through its effect on the central nervous system GLP-1 promotes satiety and decreases appetite, taking part in maintenance of appropriate body weight. Moreover, it demonstrates protective properties towards beta cells in pancreas and cardiomyocytes. A new group of antihyperglycemic medicaments that exploits beneficial effects of glucagon-like peptide-1 has been developed – analogues of GLP-1. This type of drugs contains exenatide, lixisenatide, liraglutide, exenatide extended-release, albiglutide, dulaglutide and semaglutide. These substances activate the receptor of GLP-1 in an intermittent or in a continuous way. Their main characteristics include high efficiency in lowering the glycated haemoglobin and fasting plasma glucose levels, as well as noticeable reduction of body weight. At the same time they are deemed safe as they show fairly low risk of hypoglycemia. The latest reports highlight the potential possibilities of using GLP-1 analogues in different disease entities. It has been proved that receiving this type of medicaments improves the glucose tolerance in prediabetes, as well as lowers the cardiovascular risk. In addition, the aforementioned drugs show a nephroprotective action. Using GLP-1 analogues brings many advantages for patients suffering from nonalcoholic fatty liver disease (NAFLD) and non-alcoholic fatty liver disease (NASH). They are also effective in body weight reduction. Furthermore, they have a positive impact on cognitive processes, which means that they may be used in treatment of neurodegenerative diseases such as Alzheimer’s disease or Parkinson’s disease. It is necessary to conduct more research into this group of medicaments, since many reports suggest their pleiotropic properties and therefore possibilities of applying them in the therapies of a number of disease entities, not only the ones connected with glucose tolerance disorders.

Keywords: diabetes, glucagon-like peptide-1, GLP-1 analogues, glucose metabolism, obesity, prediabetes, neurodegenerative diseases, cardiovascular risk, liver diseases.

© Farm Pol, 2021, 77 (1): 48–55