Warsztat "Jak poprawić efektywność udzielania pomocy publicznej krajowemu przemysłowi farmaceutycznemu?"
11 maja 2022

Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne we współpracy z Konsultantem Krajowym ds. Farmacji Przemysłowej zorganizowało 12 kwietnia 2022 r. w swojej siedzibie w Warszawie warsztat koncepcyjny „Jak poprawić efektywność udzielania pomocy publicznej krajowemu przemysłowi farmaceutycznemu?” Uczestnicy spotkania reprezentowali najważniejsze – w kontekście omawianego problemu – instytucje państwowe: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Agencję Badań Medycznych. Obecni byli również uczestnicy Zespołu ds. Definiowania Innowacji w Przemyśle Farmaceutycznym przy Konsultancie Krajowym ds. Farmacji Przemysłowej. Organizatorzy warsztatu z dużą nadzieją i optymizmem przyjęli słowa i deklaracje, które wybrzmiały podczas tego spotkania. Obecność znakomitego grona reprezentantów najważniejszych instytucji pozwoliła na merytoryczny komentarz aktualnej sytuacji.

Wszyscy uczestnicy warsztatu zgodzili się, że nie istnieją żadne prawne i merytoryczne przesłanki, aby niżej, w stosunku do leków oryginalnych, oceniać innowacyjność projektów rozwoju leków generycznych, które zgłaszane są przez krajowe firmy farmaceutyczne w ramach konkursów służących wzrostowi konkurencyjności gospodarki w Programie Fundusze Europejskie na Rzecz Nowoczesnej Gospodarki (FENG). Wniosek ten powinien być silnie akcentowany, ponieważ wyniki konkursów poprzedniej perspektywy finansowej 2014–2020 wskazują, że krajowy, generyczny przemysł farmaceutyczny nie miał wystarczającego dostępu do funduszy i programy rozwoju leków generycznych stanowiły znikomy odsetek wszystkich projektów realizowanych w ramach Narodowego Centrum Badań i Rozwoju: na 279 projektów, które pozyskały finansowanie, 180 projektów dotyczyło zdrowia i farmacji, a zaledwie 4 miały w nazwie wskazanie na lek „generyczny”.

W trakcie spotkania stało się oczywiste, że problem nie ma charakteru prawnego, a jego istotą jest raczej nieadekwatne i wykluczające traktowanie definicji innowacji, ponieważ utrwaliło się niewłaściwe postrzeganie innowacji, głównie w aspekcie technologicznym. W procesie oceny całkowicie pomijana była nadrzędna cecha innowacji, czyli dostarczanie odpowiedzi dla konkretnych potrzeb odbiorców oraz wpływ wdrożenia na system ochrony zdrowia, mierzony korzyściami społeczno- ekonomicznymi. Takie postrzeganie innowacji jest jednak sprzeczne z definicją zawartą w Oslo Manual 2018, która stanowi podstawę kryteriów oceny projektów finansowanych w ramach poprzedniej i aktualnej perspektywy finansowej (zarówno w latach 2014–2020, jak i w FENG zaplanowanym na lata 2021–2027).

Uczestnicy warsztatu zgodzili się, że jednym z kluczowych zadań jakie należałoby podjąć, aby zapobiec powtórzeniu się sytuacji z poprzedniej perspektywy finansowej, jest właściwa edukacja i komunikacja skierowana do ekspertów zajmujących się oceną wniosków składanych do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. W tym celu należałoby np. przygotować materiały nt. specyfiki tworzenia i wdrażania produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych, jak również można by było powołać niezależną grupę trenerów przybliżających ekspertom ten temat, tak aby osiągnąć prawidłowe rozumienie innowacji w przemyśle farmaceutycznym.

Wobec znaczenia powyższych wniosków należy kontynuować uzgodnienia, prowadzące do opracowania planu konkretnych działań. Dlatego istotne jest ustalenie następujących kwestii:

• jaka instytucja we współpracy z towarzystwem naukowym i w jakiej procedurze powinna zająć się powołaniem ww. grupy trenerów?;
• jaka instytucja powinna opracować materiał edukacyjny nakierowany na prawidłowe rozumienie innowacji w przemyśle farmaceutycznym?; 
• w jakiej formule powinny przebiegać szkolenia dla ekspertów oceniających wnioski z branży farmaceutycznej?.

Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Konsultant Krajowy ds. Farmacji Przemysłowej oraz Zespół ds. Definiowania Innowacji w Przemyśle Farmaceutycznym w Polsce deklarują wolę i chęć podjęcia wspólnych działań ze wszystkim dedykowanymi instytucjami, w tym zwłaszcza z:

• Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, i aktywnego włączenia się w proces szkolenia ekspertów zajmujących się oceną wniosków o finansowanie projektów B+R w branży farmaceutycznej;
• Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej, i aktywnego uczestnictwa w konsultacjach społecznych nad kryteriami wyboru projektów dla niektórych działań w ramach FENG, w tym nad kryteriami odnoszącymi się do innowacyjności, którego projekt MFiPR zamierza przedstawić w maju;
• Ministerstwem Rozwoju i Technologii, poprzez włączenie się w pracę grup roboczych działających przy Krajowych Inteligentnych Specjalizacjach.

Stanowisko w powyższej sprawie, w piśmie do dr. Remigiusza Kopoczka, p.o. dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, przedstawiło Ministerstwo Zdrowia. Na prośbę prezesa Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, dr hab. Bożeny Karolewicz, prof. uczelni, Maciej Miłkowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia, wyraził zgodę na udostępnienie tego stanowiska i jego publikację na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, wraz z powyższym podsumowaniem spotkania, tak aby wszystkie strony prowadzonej dyskusji o definicji i wartości innowacji w projektach B+R przemysłu farmaceutycznego oraz zasadach ich oceny mogły się do tego stanowiska odnosić.

Pismo Ministra Zdrowia - plik do pobrania