J. B. Zawilska, K. Kuczyńska, M. Gawior, M. Kosiorek, K. Dąbrowska, Z. Dominiak, A. Baranowska, G. Skorupska, A. Sujecka, K. Michalak, A. Rojek A. Bakowicz, W. Kowalczyk, A. Wojciechowska, W. Bęczkowska, P. Maj

Szczepionki i leki stosowane w terapii COVID-19
2021-04-08

Pandemia COVID-19, wywołana przez wirusa SARS-COV-2, od ponad roku szerzy się w różnych stronach świata i stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Liczne badania prowadzone przez naukowców z różnych ośrodków badawczo-rozwojowych na świecie pozwoliły na poznanie genomu, budowy i cyklu replikacji wirusa oraz odpowiedzi immunologicznej na zakażenie. Stanowią one podstawę do opracowania strategii mających na celu zapobieżenie dalszemu rozprzestrzenianiu się COVID-19 oraz zsyntetyzowanie i wprowadzenie do lecznictwa skutecznych i bezpiecznych szczepionek i leków. Do opanowania pandemii COVID-19 potrzebne są przede wszystkim szczepionki. Według danych WHO na początku 2021 r. w fazie badań klinicznych były 63 potencjalne szczepionki, a ponad 172 w badaniach przedklinicznych. Do najbardziej rokujących należą szczepionki oparte na mRNA: Comirnaty (Pfizer-BioNTech), COVID-19 Vaccine (Moderna/NIAID) i CVnCoV (CureVac), szczepionki wektorowe: COVID-19 Vaccine (AstraZeneca/Oxford University), Gam-COVID-Vac (Instytut Gamaleja, Rosja) i JNJ-78436735/Ad.26.COV2.S. (Johnson & Johnson) oraz rekombinowana szczepionka podjednostkowa NVX-CoV2373 (Novavax). W terapii COVID-19 potencjalnie mogą znaleźć zastosowanie następujące grupy leków: leki przeciwwirusowe  ̶ blokujące wiązanie SARS-CoV-2 do komórki gospodarza i hamujące wnikanie wirionu (umifenowir, chlorochina, hydroksychlorochina, mesylan kamostatu i nafamostat), leki hamujące namnażanie się wirusa (inhibitory polimerazy RNA zależnej od RNA, np. remdesiwir, fawipirawir, rybawiryna i molnupirawir; inhibitory proteazy – Kaletra), leki immunomodulujące (humanizowane monoklonalne przeciwciała antycytokinowe, np. adalimumab, infliximab, tocilizumab i anakinra; inhibitory kinaz JAK – ruksolitynib i baricytynib) i leki przeciwzapalne (glikokortykosteroidy) oraz neutralizujące przeciwciała monoklonalne ukierunkowane na białko kolców (S) wirusa SARS-CoV-2. Ponadto, w celach profilaktycznych i terapeutycznych stosuje się niskocząsteczkową heparynę.

Słowa kluczowe: COVID-19, SARS-CoV-2, szczepionki, leki przeciwwirusowe, monoklonalne przeciwciała antycytokinowe, inhibitory kinaz JAK, neutralizujące przeciwciała monoklonalne, glikokortykosteroidy, heparyna.

© Farm Pol, 2021, 77(3): 178–192

Therapy of COVID-19: vaccines and drugs

The COVID-19 pandemic, caused by SARS-CoV-2 – a novel and highly infectious coronavirus, has been spreading around the world for over a year, and poses a serious threat to the public health. Numerous studies have revealed the genome, structure and replication cycle of the SARS-CoV-2 virus as well as the immune response to infection. Data from these studies provide a firm basis for the development of strategies to prevent the further spread of COVID-19, as well as to synthesize effective and safe vaccines and drugs. First and foremost, vaccines are needed to control the COVID-19 pandemic. According to data released by WHO, at the beginning of 2021 there were 63 potential vaccines under clinical examinations, and over 172 in preclinical trials. The most promising vaccines are mRNA-based: Comirnaty (Pfizer-BioNTech), COVID-19 Vaccine (Moderna/NIAID) and CVnCoV (CureVac); vector vaccines: COVID-19 Vaccine (AstraZeneca/Oxford University), Gam-COVID-Vac (Gamaleja Institute, Russia) and JNJ-78436735/Ad.26.COV2.S. (Johnson & Johnson), and NVX-CoV2373 recombinant subunit vaccine (Novavax). The following groups of drugs potentially may be used in the COVID-19 therapy: antiviral drugs with different mechanisms of action - blocking the binding of SARS-CoV-2 to its specific receptor on cell membrane (angiotensin coverting enzyme 2; ACE2) and inhibiting viral entry into host cells (umifenovir, chloroquine, hydroxychloroquine, camostat mesylate and nafamostat); drugs that inhibit viral replication (inhibitors of RNA-dependent RNA polymerase, e.g. remdesivir, favipiravir, ribovirin and molnupiravir; protease inhibitors, e.g. Kaletra); immunomodulating drugs (humanized monoclonal anti-cytokine antibodies, e.g. adalimumab, infliximab, tocilizumab and anakinra; JAK kinase inhibitors – ruxolitinib and baricitinib), anti-inflammatory drugs (glucocorticosteroids), and neutralizing monoclonal antibodies targeting the SARS-CoV-2 spike protein (S). Moreover, low molecular weight heparin is used for prophylactic and therapeutic purposes.

Keywords: COVID-19, SARS-CoV-2, vaccines, antiviral drugs, anti‑cytokine monoclonal antibodies, JAK inhibitors, neutralizing monoclonal antibodies, glucocorticosteroids, heparin.

© Farm Pol, 2021, 77(3): 178–192