Magdalena Stępień, Małgorzata Chmielewska, Anna Kostrzewa Itrych, Tomasz Hermanowski

Zapotrzebowanie na usługi doradztwa w polskich aptekach, szczególna rola komunikacji z pacjentem
2021-05-06

Celem niniejszego opracowania była ocena zapotrzebowania na usługi doradztwa w polskich aptekach, ze szczególnym uwzględnieniem roli komunikacji z pacjentem w odniesieniu do skuteczności i bezpieczeństwa farmakoterapii. Dodatkowo zawarte zostały rozważania dotyczące znaczenia zaangażowania farmaceutów w doradztwo oraz barier na drodze do jego realizacji, w ujęciu indywidualnym i systemowym. W pracy odniesiono się także do nowej „Ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty”, która zawiera zapisy dające szanse na wprowadzenie realnej opieki farmaceutycznej w polskich aptekach.

Farmaceuci to jedna z grup zawodowych, dla których wysokie kompetencje społeczne są niezbędne w pracy, gdyż istotnie wpływają na zachowania zdrowotne pacjentów. Leczenie pacjenta, w tym także kontynuacja terapii rozpoczętej przez lekarza poprzez dalsze monitorowanie problemów i jego potrzeb, a także efektywną edukację jest możliwa głównie dzięki zindywidualizowanej rozmowie z pacjentem.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) jako jeden z powodów, dlaczego pacjenci nie stosują się do zaleceń terapeutycznych dotyczących przepisanych leków, identyfikuje brak komunikacji z pracownikami służby zdrowia, w tym z farmaceutami. Skala zjawiska nieprzestrzegania zaleceń terapeutycznych przez pacjenta, tzw. non-compliance jest bardzo duża. Jak wskazuje raport WHO dotyczy ono nawet połowy pacjentów przewlekle przyjmujących leki i zostało uznane jako ogólnoświatowy problem. Bariery komunikacyjne występujące w rozmowie pacjenta z lekarzem lub farmaceutą mogą powodować, że chory nie rozumie informacji, jakie są mu przekazywane. W literaturze zwraca się szczególną uwagę na potrzebę ciągłego szkolenia farmaceutów w celu poszerzania wiedzy merytorycznej, kształtowania odpowiedniej postawy wobec pacjenta i nauki prowadzenia z nim rozmowy.

Farmaceuci mogą zwiększać przestrzeganie zaleceń przez pacjentów poprzez zindywidualizowane doradztwo oraz objęcie chorych opieką farmaceutyczną. Nowe polskie prawodawstwo w zakresie systemu opieki zdrowotnej, tj. Ustawa z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty, otwiera nowy rozdział opieki farmaceutycznej w kraju. Dzięki wykorzystaniu potencjału farmaceutów oraz aptek, jako placówek ochrony zdrowia zwiększa dostęp pacjenta do świadczeń zdrowotnych dotychczas nie praktykowanych na większą skalę w aptekach, takich jak przegląd lekowy, indywidualny plan opieki farmaceutycznej i badania diagnostyczne. Gwarancją uzyskania najlepszego efektu opieki farmaceutycznej jest realizacja określonych jej etapów, przy zachowaniu ciągłości procesu, dokumentowania i cyklicznym przebiegu. Opracowywanie indywidualnego planu opieki farmaceutycznej, z uwzględnieniem problemów lekowych pacjenta pomoże określić cele terapeutyczne oraz wskazać sposoby rozwiązywania wykrytych problemów lekowych, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji zdrowotnej, promocji zdrowia i zdrowego trybu życia oraz profilaktyki zdrowotnej. Doradztwo w aptece i opieka nad pacjentem w zakresie rozszerzonym zapisami ustawy dają szansę na szerszą współpracę z pacjentem, a także lekarzem w zakresie prowadzonej farmakoterapii oraz zmianę roli zawodowej farmaceuty.

Słowa kluczowe: doradztwo farmaceutyczne, rozmowa z pacjentem, apteka, opieka farmaceutyczna, przestrzeganie zaleceń terapeutycznych.

© Farm Pol, 2021, 77(4): 262–268

Demand for Pharmaceutical Counseling in Pharmacies in Poland, the Specific Role of Patient-Pharmacist Communication

The aim of this paper was to assess the demand for pharmaceutical counseling in pharmacies in Poland, with a focus on the impact of patient-pharmacist communication on the efficacy and safety of pharmacotherapy. Additionally, the importance of and barriers to pharmacist involvement in health-related counseling were considered on an individual and systemic basis. The new Act of December 10, 2020, on the profession of the pharmacist was also discussed in the context of introducing real-term pharmaceutical care in Poland.

Pharmacists can significantly influence the health behavior of patients, and therefore the essential professional competencies of pharmacists include adequate social and communication skills. Patient management, including the continuation of prescribed therapy and follow-up of health problems and patient needs, as well as effective health education can only be implemented through individual interaction with patients.

The World Health Organization (WHO) identifies the lack of communication with healthcare professionals, including pharmacists, as one of the reasons for non-compliance with therapeutic recommendations, which is relatively common among patients. According to the WHO report, approximately half of all patients with chronic illnesses do not take medications as prescribed, which is why non-compliance is considered a global healthcare concern. Patients may fail to understand the information conveyed to them by healthcare professionals due to communication barriers in patient-doctor or patient-pharmacist interactions. In the relevant literature, it is generally accepted that pharmacists need to be continuously trained in order to broaden their professional knowledge, develop an appropriate attitude towards patients, and learn to communicate with them.

Pharmacists can increase patient compliance through personalized counseling and pharmaceutical care. The new Polish healthcare legislation, i.e. the Act of December 10, 2020, on the profession of pharmacist, opens a new chapter of pharmaceutical care in Poland. By using the potential of pharmacists and pharmacies as health care institutions, it increases patient’s access to healthcare services not previously practiced on a larger scale in pharmacies, such as drug check-ups, individual pharmaceutical care plans, and diagnostic tests. Implementing the specific stages of pharmaceutical care while maintaining its regularity, continuity and record-keeping provide for the best outcomes. Developing an individual pharmaceutical care plan, taking into account the patient’s problems with pharmaceuticals, helps define therapeutic goals and indicate ways of solving the identified issues, with a focus on health education, promoting health and healthy lifestyle, and health prophylaxis. Pharmacy counseling and patient care according to the new Act provide an opportunity for wider cooperation with patients and medical doctors in terms of pharmacotherapy and change the professional role of pharmacists.

Keywords: pharmaceutical counseling, communication with patients, pharmacy, pharmaceutical care, compliance.

© Farm Pol, 2021, 77(4): 262–268