Paweł Gumułka, Monika Dąbrowska, Małgorzata Starek
Senolityki jako leki czy modne suplementy diety
2021-05-06
Senolityki to grupa substancji leczniczych wybiórczo usuwających tzw. starzejące się komórki. Dostępne teorie wskazują, że komórki te są odporne na apoptozę i kumulują się w miejscach przyczynowych wielu przewlekłych zaburzeń i chorób, są aktywne metabolicznie i mogą nabrać prozapalnego, niszczącego zdrowe tkanki, proapoptotycznego fenotypu wydzielniczego. Skutkuje to uwalnianiem prozapalnych cytokin, chemokin i proteaz uszkadzających tkanki. Najbardziej niepokojące staje się zjawisko wrodzonej odporności starzejących się komórek na te czynniki. Starzejące się komórki również podlegają przemianom metabolicznym, tj. zmniejszonemu wykorzystaniu kwasów tłuszczowych, zwiększonej glikolizie i zwiększonemu wytwarzaniu reaktywnych form tlenu, które mogą wpływać na inne komórki, a nawet rozprzestrzeniać proces starzenia. Leki senolityczne (m.in. dasatinib, kwercetyna, fisetin, navitoclax) mają zdolność przejściowego wyłączania umiejętności obrony przed apoptozą. Ponowna kumulacja starzejących się komórek zajmuje tygodnie, dlatego substancje te można podawać sporadycznie, co zmniejsza prawdopodobieństwem działań niepożądanych. W modelach przedklinicznych wskazano, że senolityki opóźniają procesy m.in. nowotworowe i dysfunkcji układu sercowo-naczyniowego, wątroby, nerek, układu mięśniowo-szkieletowego, płuc, oczu. Trwające badania kliniczne, dotyczące cukrzycy, idiopatycznego zwłóknienia płuc, choroby Alzheimera, COVID-19, choroby zwyrodnieniowej stawów, osteoporozy czy przeszczepów szpiku kostnego, nie zostały jednak jeszcze zakończone. Do czasu pojawienia się wyników potwierdzających bezpieczeństwo, tolerancję i skuteczność tych substancji, nie mogą one być stosowane przez pacjentów. Pomimo tego wiele substancji o działaniu senolitycznym jest obecnie dostępna w formie suplementów diety. Rynek farmaceutyczny oraz produkcja suplementów diety rozwijają się bardzo dynamiczne, wciąż powstają nowe technologie i zastosowania. Suplementy nie podlegają żadnej kontroli pod względem jakości gotowych preparatów i zawartości składu, co może potęgować niebezpieczeństwo ich stosowania. Z założenia suplementy zawierają składniki, które mają wspomagać funkcjonowanie naszego organizmu, a nie leczyć. Warto więc zastanowić się nad potrzebą suplementacji, zwłaszcza że suplementy można przedawkować, a także mogą one wchodzić w reakcje z lekami, co może przynieść nieprzewidziane skutki.
Słowa kluczowe: senolityki, suplementy diety, Dasatinib, kwercetyna.
© Farm Pol, 2021, 77(4): 195–200
Senolytics as drugs or fashionable dietary supplements
Senolytics are a group of medicinal substances that selectively remove the so-called aging cells. The available theories indicate that these cells are resistant to apoptosis and accumulate at the causal sites of many chronic disorders and diseases, are metabolically active, and may acquire a proinflammatory, pro-apoptotic secretory phenotype that destroys healthy tissues. This results in the release of tissue-damaging pro-inflammatory cytokines, chemokines, and proteases. The most disturbing phenomenon is the innate immunity of aging cells to these factors. Aging cells undergo also metabolic changes, i.e. decreased use of fatty acids, increased glycolysis, and increased production of reactive oxygen species, which can affect other cells and even spread the aging process. Senolytic drugs (including Dasatinib, Quercetin, Fisetin, Navitoclax) have the ability to temporarily turn off the ability to defend against apoptosis. The senescent cells take weeks to accumulate again, so these substances can be given intermittently, reducing the likelihood of side effects. In preclinical models, it was shown that senolytics delay the processes of e.g. weakness, cancer, and dysfunction of the cardiovascular system, liver, kidneys, musculoskeletal system, lungs, eyes. However, ongoing clinical trials for diabetes, idiopathic pulmonary fibrosis, Alzheimer’s disease, COVID‑19, osteoarthritis, osteoporosis, and bone marrow transplantation have not yet been completed. Pending the results confirming the safety, tolerability, and efficacy of these substances, they cannot be used by patients until then. Despite this, many senolytic substances are now available in the form of dietary supplements. The pharmaceutical market and the production of dietary supplements are developing very dynamically, new technologies and new applications are constantly being discovered. However, supplements are not subject to any control as to the quality of the finished preparations and their composition, which may increase the danger of their use. By assumption, supplements contain ingredients that are supposed to support the functioning of our body, not to heal. Therefore, it is worth considering the need for supplementation, especially since supplements can be overdosed and may also react with drugs, which may have unforeseen effects.
Keywords: senolytics, dietary supplements, Dasatinib, quercetin.
© Farm Pol, 2021, 77(4): 195–200