Sylwia Szulta, Łukasz Balewski, Laura Literska, Anita Kornicka

Związki indolu o działaniu terapeutycznym
2021-08-28

Bicykliczny układ indolu (benzo[b]pirolu) jest elementem strukturalnym wielu preparatów leczniczych o zróżnicowanej aktywności biologicznej, która obejmuje działanie przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne, a także przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, hipotensyjne, przeciwdepresyjne oraz przeciwpsychotyczne.

Związki indolu, zarówno naturalne, jak i syntetyczne od dawna stosowane są jako leki przeciwnowotworowe, między innymi w terapii raka płuca, piersi, mięsaków, chłoniaków lub nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. Natomiast pochodne o działaniu przeciwwymiotnym znalazły zastosowanie u pacjentów onkologicznych poddawanych chemioterapii oraz radioterapii. Związki indolu regulujące funkcjonowanie układu hormonalnego są wykorzystywane w terapii hiperprolaktynemii, endometriozy, jak również centralnego przedwczesnego dojrzewania u dzieci. Mają one istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i z tego względu są stosowane u pacjentów cierpiących na schorzenia neurodegeneracyjne, do których należy choroba Parkinsona oraz choroba Alzheimera. Pierścień indolu stanowi także podstawę leków stosowanych między innymi w chorobach układu sercowo-naczyniowego – w terapii nadciśnienia tętniczego krwi, układu pokarmowego – w zespole jelita nadwrażliwego, układu oddechowego – w szczególności w przypadku astmy lub w schorzeniach tkanki kostnej ze wskazaniem do stosowania w leczeniu osteoporozy.

Pochodne indolu są w centrum zainteresowania wielu ośrodków badawczych, dzięki czemu wciąż odkrywane są ich nowe właściwości. Należy podkreślić, że pierścienie aromatyczne lub heteroaromatyczne, stanowiące element struktury związków o odmiennym działaniu farmakologicznym, określane są mianem struktur uprzywilejowanych. Do tej grupy związków heterocyklicznych zaliczany jest również indol.

Celem niniejszego artykułu jest przegląd współcześnie stosowanych leków, zawierających w swojej strukturze heterocykliczny układ indolu i ich zastosowania w praktyce medycznej. Przedstawiono również aktualne kierunki poszukiwań nowych leków w grupie pochodnych indolu.

Słowa kluczowe: indol, benzo[b]pirol, pochodne indolu, alkaloidy indolowe, leki indolowe, aktywność biologiczna, farmakoterapia.

© Farm Pol, 2021, 77 (6): 382–394

Indole derivatives with therapeutic properties

The bicyclic ring system of indole (benzo[b]pyrrole) is a structural element of many therapeutic agents used in medical practice with diverse biological activities, including anticancer, antibacterial, antiviral, anti-inflammatory, analgesic, antipyretic and hypotensive drugs as well as antidepressants or antipsychotics.

Indole compounds, both natural and synthetic, have long been used as anticancer drugs in the treatment of neoplastic diseases such as lung cancer, breast cancer, sarcomas, lymphomas, and tumors of the central nervous system. On the other hand, as antiemetic drugs, they are used in oncological patients undergoing chemotherapy and radiotherapy. Indole compounds regulate the functioning of the endocrine system and are used in the treatment of hyperprolactinemia, endometriosis, and central premature children’s puberty. They are important for the proper functioning of the nervous system and therefore are used in patients suffering from neurodegenerative diseases, such as Parkinson’s or Alzheimer’s disease. The indole ring is also the basis of drugs used, among others, in cardiovascular diseases - in the treatment of arterial hypertension, in the digestive system - in irritable bowel syndrome, in the respiratory system in particular in the case of asthma as well as in bone tissue diseases indicated for the treatment of osteoporosis.

Indole derivatives are in the focus of many research centers, in which their new properties are constantly being discovered. It should be emphasized, that aromatic or heteroaromatic rings constituting the structural motif of compounds with different pharmacological effects are referred to as privileged structures. This group of heterocyclic compounds also includes indole.

This article is intended to provide a review of currently used drugs containing the heterocyclic indole system in their structures and their possible clinical applications. The current directions of searching for novel indole-based drugs are also presented.

Keywords: indole, benzo[b]pyrrole, indole derivatives, indole alkaloids, indole drugs, biological activity, pharmacotherapy.

© Farm Pol, 2021, 77 (6): 382–394