Marcin Janiaczyk, Magdalena Ogrodowczyk
Znaczenie leków zobojętniających w chorobach związanych z nadmiernym wydzielaniem kwasu solnego
2021-09-16
Leki zobojętniające antacida są znane od najdawniejszych czasów. Jest to grupa związków o różnej budowie chemicznej i wspólnym mechanizmie działania, polegającym na zobojętnianiu kwasu solnego i podniesieniu pH w żołądku. Dodatkowym efektem jest hamowanie aktywności pepsyny. Leki te występują w formie zawiesin, tabletek do połykania, do ssania oraz rozgryzania i żucia. W ich porównaniu największe znaczenie ma wartość ANC oznaczająca zdolność zobojętniania kwasu przez określoną ilość leku. Ze względu na mechanizm działania antacida działają szybko, przynosząc ulgę w dolegliwościach związanych z nadmiernym wydzielaniem kwasu solnego. Jako jedyne wykazują działanie neutralizujące kwas żołądkowy, który przedostał się do przełyku. Połączenie leków zobojętniających z alginianami pozwoliło uzyskać leki o podwójnym mechanizmie działania: fizycznej bariery blokującej zarzucanie treści żołądkowej oraz chemicznej neutralizacji kwasu. Wraz z pojawieniem się nowych grup leków, jak antagoniści receptora H2 (H2RAs) oraz inhibitory pompy protonowej (IPP), zmniejszyło się zastosowanie leków zobojętniających, a co za tym idzie ich popularność na rynku. Pomimo to, leki nadal pozostają w użyciu. Wynika to z szerokiej dostępności w sprzedaży OTC oraz pozaaptecznej. Leki te nadal znajdują zastosowanie w łagodnych objawach oraz samoleczeniu. Są również lekami powszechnie stosowanymi w zgadze u kobiet w ciąży czy w początkowej fazie choroby refleksowej przełyku. Pomocniczo są używane w leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy w razie wystąpienia objawów bólowych, zgagi czy dyskomfortu w nadbrzuszu. Antacida stosowane zgodnie z zaleceniami są uważane za bezpieczne, a najczęstsze działania niepożądane ograniczają się do występowania zaparć lub biegunek. W 2020 r. wycofano z obrotu najpopularniejszą substancję z grupy H2Ras – ranitydynę, co spowodowało, że IPP stały się główną grupą leków w chorobach związanych z nadmiernym wydzielaniem kwasu solnego. Z drugiej strony, pojawiły się doniesienia o szkodliwości długotrwałego przyjmowania IPP oraz ich nadużywania. Oznacza to, że nie ma idealnego leku a długotrwałe hamowanie wytwarzania kwasu solnego prowadzi do poważnych konsekwencji.
Słowa kluczowe: choroba refluksowa przełyku, zgaga, leki zobojętniające sok żołądkowy.
© Farm Pol, 2021, 77(7): 425–434
The role of antacids in diseases related to excessive secretion of hydrochloric acid
Antacids are known from the earliest times. This is a group of compounds of various chemical structures and a common mechanism of action consisting in the neutralization of hydrochloric acid and raising gastric pH. An additional result is inhibition of pepsin activity. These drugs are in the form of suspensions, swallowing tablets, and chewing tablets. In their comparison, an ANC value is the most important meaning the ability of acid neutralization for a certain amount of drug. Due to the fast onset of action, antacids operate rapidly, bringing relief in ailments related to excessive secretion of hydrochloric acid. Antacids can neutralize stomach acid which got into the esophagus. The combination of antacids with alginates allowed to obtain drugs with a double mechanism of action: a physical barrier blocking the gastroesophageal reflux and chemical acid neutralization.
With the emergence of new drug groups as H2 receptor antagonists (H2RAS) and proton pump inhibitors (PPI), the use of antacids has decreased and, consequently, their popularity on the market. Despite this, these drugs still remain in use. This is due to wide availability as OTC and outside pharmacy. These drugs are still used in mild symptoms and self-healing. They are also commonly used in heartburn during pregnancy or in the initial phase of gastroesophageal reflux disease. Antacids can be additionally used in the treatment of stomach and duodenal ulcers to relieve pain symptoms or heartburn. These medicines used according to the recommendations are considered safe and the most common side effects are limited to the occurrence of constipation or diarrhea.
In 2020, the most popular substance from the H2RAS Ranithidine group was withdrawn, which caused PPI to become a major group of drugs in diseases associated with excessive acid secretion. On the other hand, there are reports of adverse effects of long-term PPI use and its abuse. This means that there is no ideal drug and long-term inhibition of hydrochloric acid production leads to serious consequences.
Keywords: gastroesophageal reflux disease, heartburn, antacids.
© Farm Pol, 2021, 77(7): 425–434