Paulina Opalska, Magdalena Elżbieta Hurkacz
Bezpieczeństwo leków stosowanych w okresie ciąży i karmienia piersią jako skutek zmiany ich farmakokinetyki
2022-12-29
Leki bez recepty oraz suplementy diety są powszechnie dostępne, stosunkowo tanie i postrzegane przez ogół społeczeństwa jako bezpieczne. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na przyjmowanie takich preparatów przez populacje wrażliwe, do których należą kobiety w ciąży oraz matki karmiące. W organizmie kobiety w ciąży zachodzi wiele zmian adaptacyjnych o charakterze fizjologicznym i anatomicznym. Zmienia się farmakokinetyka przyjmowanych substancji, co przekłada się na wystąpienie efektu terapeutycznego lub toksycznego po zastosowaniu leku czy suplementu. Odmienne wchłanianie leków, dystrybucja, metabolizm oraz wydalanie wymagają szczególnej ostrożności i indywidualnego podejścia pracowników ochrony zdrowia wobec kobiet w ciąży. Łożysko ludzkie było dawniej uważane za naturalną barierę, chroniącą płód przed ksenobiotykami przyjmowanymi przez matkę. Dziś wiadomo, że wiele substancji może penetrować przez barierę łożyskową za pomocą różnych mechanizmów, w tym dyfuzji biernej i transportu aktywnego. Łożysko ludzkie posiada również aktywność metaboliczną do przeprowadzenia biotransformacji związków pochodzenia endogennego oraz egzogennego. Leki i suplementy przyjmowane przez kobietę przenikają nie tylko do łożyska, ale także do mleka matki, tym samym mogą wywierać działanie na płód i dziecko. Odmienność fizjologiczna tak młodego organizmu oraz niedostatecznie wykształcone systemy metaboliczne przekładają się na niedostateczną odpowiedź organizmu dziecka na zastosowany preparat. Istnieje wiele systemów klasyfikacji leków i suplementów diety stosowanych podczas ciąży lub karmienia piersią. W 2015 roku FDA rozpoczęła wdrażanie nowego systemu znakowania i klasyfikacji leków stosowanych podczas ciąży oraz laktacji, zwany „Zasadą oznakowania leków w ciąży i laktacji”– (ang. Pregnancy and Lactation Labeling (Drugs) Rule, PLLR). Miał on zastąpić dotychczas stosowany podział na kategorie ciążowe leków A, B, C, D, X, który był uważany za błędnie interpretowany. Natomiast standardowym odniesieniem do stosowania leków podczas karmienia piersią stała się klasyfikacja leków według prof. Hale’a.
Słowa kluczowe: laktacja, suplementy diety, leki OTC, ciąża.
© Farm Pol, 2022, 78(10): 589–596
Safety of drugs used during pregnancy and lactation as a result of changes in their pharmacokinetics
Over-the-counter medications, and dietary supplements are commonly available, relatively inexpensive and perceived as safe. However, special attention should be paid to the intake of such preparations by vulnerable populations, which include pregnant women and nursing mothers. The body of a pregnant woman undergoes many adaptive changes of a physiological and anatomical nature. The pharmacokinetics of ingested substances changes, which has an effect on the occurrence of a therapeutic or toxic effect after the use of a drug or supplement. Different drug absorption, distribution, metabolism, and excretion require special caution and an individualized approach by healthcare professionals toward pregnant women. The human placenta was formerly considered a natural barrier, protecting the fetus from xenobiotics ingested by the mother. Today, it is known that many substances can penetrate the placental barrier by various mechanisms, including passive diffusion and active transport. The human placenta also has the metabolic activity to carry out the biotransformation of compounds of endogenous and exogenous origin. Drugs and supplements taken by women penetrate not only through the placenta but also breast milk and thus can exert their effects on the fetus and child. The physiological dissimilarity of such a young organism and underdeveloped metabolic systems may cause a modified response of the child’s body to the applied product. There are many classification systems for drugs and dietary supplements used during pregnancy or breastfeeding. In 2015, the FDA began implementing a new labeling and classification system for drugs used during pregnancy and lactation called the Pregnancy and Lactation Labeling (Drugs) Rule (PLLR). It was intended to replace the previously used classification of five letter risk categories (A, B, C, D, X) which was considered to be misinterpreted. Meanwhile, Prof. Hale’s classification became the standard reference for the use of drugs during breastfeeding.
Keywords: lactation, dietary supplements, OTC drugs, Pregnancy.
© Farm Pol, 2022, 78(10): 589–596